0
data umieszczenia na stronie: 08 stycznia 2011 r.

HISTORYCZNE BUDOWLE MIAST POLSKICH - ZNANE I NIEZNANE

28 grudnia 1990 r. Poczta Polska wydała serię znaczków poświęconą kilku perełkom architektury polskiej. Na znaczkach przedstawiono Kolegiatę w Tumie, zamek w Reszlu, ratusz w Chełmnie oraz kościół Wizytek w Warszawie. Niektóre z nich, zapomniane i nierozleklamowane leżą z dala od głównych szlaków komunikacyjnych, stąd wiedza o nich jest mała albo prawie żadna.


0

Jadąc z Kutna do Łęczycy warto po dojechaniu do miasta skręcić w lewo i odwiedzić leżącą wśród malowniczych pól pogranicza mazowiecko - wielkopolskiego na prawym brzegu Bzury ok. 2,5 km. od centrum Łęczycy wieś Tum. Znajduje się tutaj największy kościół romański w Polsce. Prawdopodobnie z fundacji Bolesława Chrobrego oraz z udziałem samego świętego Wojciecha powstało tu pierwsze w Polsce - założone prawdopodobnie w 997 r. - opactwo benedyktynów pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego. W 1140 r. po przeniesieniu opactwa do Mogilna, mury klasztoru zostały rozebrane, a fundamenty zasypano. Dzisiejsza nazwa wsi, a także cała jej historia od połowy XII w. wiąże się ściśle z tumem (z niem. tuom = dom), jak dawniej nazywano katedrę lub kolegiatę. Arcybiskup gnieźnieński Jakub ze Żnina w 1141 r. rozpoczął na miejscu dawnego opactwa budowę zachowanej do dziś świątyni, którą konsekrował w 1161 r. Arcybiskup Janik. Inne publikacje przypisują budowę monumentalnego kościoła, będącego kopią katedry wawelskiej z czasów panowania Władysława Hermana, bp Aleksandrowi z Mallonne lub księżnej Salomei, która miała w Łęczycy swoją siedzibę po śmierci Krzywoustego. Archikatedra ma charakter obronny, toteż wielokrotnie służyła za twierdzę: w czasie napadu Tatarów (1241), Litwinów (1293), Krzyżaków (1306 i 1331) oraz Szwedów (1705). Tatarzy zostali odparci ale Litwini spalili świątynię wraz ze schronioną w niej ludnością. Przebudowana w XVIII w. przez Efraima Schroegera spłonęła w czasie walk z hitlerowcami podczas Bitwy nad Bzurą (1939). Po wojnie po 1947 r. odbudowana została wg. projektu Jana Koszczyc - Witkiewicza.


(104kB)
(147kB)
(160kB)
(151kB)

Archikolegiata Łęczycka w Tumie posiada wspaniały romański tympanon i freski. Według legendy spoczął w niej Piotr Włost i abp gnieżnieński Jan Janik oraz kilku innych włodarzy kościoła - w trakcie wykopalisk odkryto groby biskupie. W podziemiach archikolegiaty zachowały się relikty opactwa NMP związanego ze Św. Wojciechem, którego sanktuarium znajduje się w Tumie. W archikolegiacie odbyło się kilkadziesiąt synodów kościelnych uznawanych za pierwsze polskie sejmy - do XVIII w. świątynia była siedzibą arcybiskupów i pozostawała pod opieką polskich królów. W 1967 r. Prymas Wyszyński wraz z kardynałem Wojtyłą w świątyni tumskiej prowadził uroczystości kończące Milenium Polski.


128kB
117kB
800kB
1632kB

230kB
 Według legendy w budowie Kolegiaty miał pomagać sam diabeł Boruta, któremu powiedziano, że w wybudowanym budynku będzie gospoda. Kiedy wieże były na ukończeniu, zorientował się on, że został oszukany i chciał mury przewrócić ale nie dał rady. Na ścianie jednej z wież można zobaczyć do dziś jego ślady.
230kB
 Oprócz warownego dwunastowiecznego kościoła romańskiego we wsi znajduje się, tuż obok niego, mały drewniany kościółek parafialny z XVIII wieku pod wezwaniem św. Mikołaja

* * *

436kB
436kB

Na podstawie :

"Podręcznika Specjalizowanego Polskich Znaczków Pocztowych 1944-1999"
Wikipedii i internetu
Zdjęcia własne z pobytu w 2010 r.
Konsultacja filatelistyczna Stanisław Fołta

Wojciech Gul

... Powrót <<<