data umieszczenia na stronie: 28 luty 2011 r. |
Planując wcześniej wyprawę na Warmię i Mazury, oprócz takich znanych miejsc jak Sanktuarium w Św. Lipce, wojenna kwatera Hitlera w Gierłoży, zabytkowe mosty w Stańczykach, Piramida w Rapie czy pola grunwaldzkie, warto odwiedzić leżącą na pograniczu Warmi i Mazur miejscowość Reszel, a w niej malowniczo położony na urwisku nad rzeką Sajną Zamek kapituły warmińskiej.
Historia zamku reszelskiego sięga połowy XIII w. kiedy to w 1241 r. wojska krzyżackie zdobyły i zniszczyły gród pruskiego plemienia Bartów, noszący w tym czasie staropruską nazwę Resel (Reszel). W miejscu zniszczonego grodu postawiono strażnicę. W 1243 r. papież Innocenty IV zlikwidował biskupstwo pruskie i ustanowił na tych ziemiach diecezje: chełmińską, pomezańską, warmińską i sambijską. Na mocy tego postanowienia, już w 1254 r. Reszel przypadł biskupowi warmińskiemu - w dokumentach wymieniany jako castrum Ressel. W 1300 r. mieszczanie z pobliskiego Braniewa założyli przy strażnicy osadę handlową. Jej szybki rozwój pozwolił kapitule warmińskiej i wójtowi biskupiemu Henrykowi z Lutr na wystawienie 12 lipca 1337 r. przywileju lokacyjnego na prawie chełmińskim. W 1372 r. rozpoczęto budowę murów obronnych z basztami i trzema bramami: Wysoką, Królewiecką i Rybacką. W tym czasie Reszel po Braniewie i Lidzbarku Warmińskim był trzecim co do wielkości miastem Warmii. Po bitwie pod Grunwaldem miasto przeszło pod panowanie Władysława Jagiełły, ale jeszcze jesienią 1410 r. przywrócono w nim władzę zakonną. Po wojnie trzynastoletniej Warmia przeszła pod opiekę króla polskiego, a Reszel stał się polskim miastem granicznym. W 1505 r. z inicjatywy bpa Łukasza Watzenrode (wuj Mikołaja Kopernika) rozpoczęto budowę nowych murów obronnych i fortyfikacji. Największy rozkwit grodu nastąpił w okresie baroku. Pracowały tu liczne warsztaty malarskie i złotnicze. Zamek reszelski był jedną z rezydencji ostatniego biskupa warmińskiego Ignacego Krasickiego. Rozwój miasta i zamożność mieszkańców pozwoliła w 1655 r. na wykupienie miasta spod władzy biskupiej. Po I rozbiorze Polski Reszel dostał się pod panowanie prusaków, którzy zamek przekształcili w więzienie oraz magazyn zboża i spirytusu. Po pożarach miasta w 1806 i 1807 r. by odbudować miasto rozebrano część murów obronnych, południowe skrzydło zamku przebudowano na kościół ewangelicki a we wschodnim umieszczono szkołę. Podczas prac zdemolowano wewnętrzne krużganki arkadowe i zewnętrzne mury z piękną bramą. Z tego powodu w zamku w stanie niezmienionym pozostały tylko resztki, a wśród nich potężna okrągła baszta, czworoboczna brama wjazdowa, poniżej mniejsza baszta i gdanisko.Prace rekonstrukcyjne na zamku rozpoczęto w 1956 r. a remont generalny przeprowadzono w latach 1976-1985. Na dziedziniec zamkowy wchodzimy przez bramę wjazdową w skrzydle zachodnim. Po zewnętrznej stronie bramy przetrwały do dziś prowadnice do okutych bron a w wyższych kondygnacjach murów istnieją do dziś machikuły.
Nie każdy wie, że 21 sierpnia 1811 r. w Reszlu miał miejsce ostatni w Europie przypadek spalenia czarownicy na stosie. Ofiarą była Barbara Zdunk. Oskarżano ją jednak nie tylko o czary, ale przede wszystkim o podpalenie w 1807 r. zamku. Tak po prawdzie przyczyny pożaru do dziś pozostają nieznane. Proces trwał 3 lata i choć sprawa winy budziła kontrowersje, sąd w Królewcu (obecnie Kaliningrad Rosja) zatwierdził wyrok. Przed spaleniem skazaną uduszono.
Ale Reszel to nie tyko zamek. Warto pospacerować urokliwymi uliczkami starego miasta, zajrzeć do Kościoła pw. św. Piotra i Pawła (1348) oraz koniecznie obejrzeć trzy gotyckie mosty (murowane z cegły - XIV w.) nad Sajną: Rybacki - przy nim stał miejska Brama Rybacka, Niski oraz trzeci most przy bramie Wysokiej.